Dagda

Bóstwo w irlandzkiej mitologii należące do Tuatha Dé Danann. Dagda przedstawiany jako postać ojca, króla i druida. Kojarzy się go z płodnością, rolnictwem, obfitością i płodnością, a także magią, druidyzmem i mądrością. Miał wpływ na życie i śmierć, pogodę i plony, a także czas i pory roku. Jego imię oznacza „Dobry Bóg” lub „Wielki Bóg”. Podobno mieszkał w Brú na Bóinne (Newgrange).  Według niektórych tekstów ojcem Dagdy był Elatha (syn Delbeath), w innych matką była Ethlinn. Jego żoną była Morrigan (w niektórych przekazach Breg), a kochanką Boann. Dagda w różnych przekazach był różnie przedstawiany. W jednych jako postać surowa, prostacka, niezdarna i nieokrzesana, a nawet komiczna; ubrany w krótką, szorstką tunikę, która ledwo zakrywa jego zad i ciągnącą swój wielki penis po ziemi. W innych był pięknym bogiem ziemi z magiczną mocą. Dagda często opisywano jako dużego brodatego mężczyznę lub olbrzyma, noszącego płaszcz z kapturem. Niezależnie od opisu posiadał kilka atrybutów, do których należały mi.in. maczuga/kij, kocioł czy harfa.

Maczuga (przedstawiana czasem jako kij lub buława) potrafiła zabić dziewięciu mężczyzn jednym ciosem, ale za pomocą uchwytu (drugi koniec) mógł przywrócić zabitych do życia. Magiczny kocioł podobno był bez dna, zdolny wykarmić armię. Podobno posiadał chochlę tak dużą, że zmieściłyby się w niej dwie osoby. Bogato zdobiona magiczna harfa Uaithne, znana również jako „Muzyka Czterech Kątów” była wykonana z dębu, która, gdy Dagda na niej grał, układała pory roku we właściwej kolejności. Inne relacje mówią, że harfa była używany do wydawania rozkazów podczas bitew. Posiadał dwie świnie, z których jedna zawsze rosła, podczas gdy druga zawsze się piekła, oraz obsypane owocami drzewa.

Przed bitwą z Fomorianami, podczas święta Samhain zawarł przymierze z boginią wojny Morrigan w zamian za plan bitwy. Morrigan często uważana jest za żonę Dagdy. Dagda miał romans z Boann (Bóand), żoną Nechtana (lub Elcmara). Aby ukryć ich romans, Dagda zatrzymał słońce na dziewięć miesięcy; dlatego ich syn, Aengus, został poczęty i urodził się jednego dnia. Wraz z Boann pomógł Aengusowi odnaleźć jego miłość. Po zwycięskiej bitwie pod Magh Tuiredh Dagda podzielił swoją ziemię (síd) między swoje dzieci, ale zapomniał o Aegnusie. Aegnus zapytał więc ojca, czy pozwoliłby mu zamieszkać w Brú przez dzień i noc. Dagda przystał na to i opuścił swój dom. Jednak Aegnus nie sprecyzował, czy chodzi mu o jeden dzień i jedną noc, przez co objął władanie nad Brú na stałe.

Dagda ma kilka innych imion lub epitetów, które odzwierciedlają aspekty jego charakteru, tj.:

• Eochu lub Eochaid Ollathair („jeździec, wielki ojciec”, „jeździec, wszechojciec” lub „Praojciec”)
• Ruad (Ruaidh) Rofhessa („potężny/pan wielkiej wiedzy”)
• Dáire („płodny”)
• Aed („ognisty”)
• Fer Benn („rogaty człowiek” lub „człowiek szczytu”)
• Cera („twórca”, „Stwórca”)
• Cerrce („napastnik”)
• Easal („Spokojny”)
• Eogabal

Dzieci Dagdy to: Bodb Dearg, Cermait, Midir, Aine, Brigid (Brigit), Aengus (z Boann). Jego bratem był Ogma (Oghma), który mógł być spokrewniony z galijskim bogiem Ogmiosem. W niektórych podaniach oprócz Ogmy pojawia się jeszcze trzeci brat Nuada.

Przypisuje się mu siedemdziesiąt lub osiemdziesiąt lat panowania nad Tuatha Dé Danann. Zmarł w Brú na Bóinne, gdzie uległ ranie zadanej przez Cethlenna podczas drugiej bitwy pod Magh Tuiredh .

Zobacz też: Irlandzka mitologia, Kocioł, Tuath de Dannan