Hades

Grecki bóg świata podziemnego i umarłych, najstarszy syn Kronosa i Rei, a także brat Posejdona, Zeusa, Demeter, Hestii oraz Hery. Małżonką Hadesa była Persefona, piękna córka Demeter. Hades był uważany przez greków za boga surowego i budzącego strach, ale przy tym bardzo sprawiedliwego. Nie był uważany za siłę zła, w przeciwieństwie do późniejszej koncepcji szatana w chrześcijaństwie. Z czasem Hadesem zaczęto nazywać krainę rządzoną przez tego boga. Hades rządził Zaświatem i dlatego był najczęściej kojarzony ze śmiercią, ale nie był on Śmiercią – rzeczywistym ucieleśnieniem śmierci był Tanatos (Thanatos).

Hades został połknięty po narodzinach przez ojca (Kronosa), który zwrócił go wraz z rodzeństwem, gdy Rea podała mężowi środek na wymioty. On i jego bracia pokonali Tytanów i zdobyli władzę nad kosmosem. Hades, Posejdon i Zeus podzielili się przez losowanie władzą nad światem:

• Hades otrzymał świat podziemi
• Zeus otrzymał niebo
• Posejdon otrzymał morze

Hades rzadko opuszczał świat podziemi i wiadomo tylko o dwóch przypadkach, kiedy pojawił się na Ziemi. Pierwszym razem, aby porwać Persefonę, a drugim (według niektórych wersji mitów) aby uleczyć się z rany jaką zadał mu Herkules. Choć tak naprawdę nie wiadomo ile razy Hades przebywał w świecie żywych ponieważ jego hełm czynił go niewidzialnym (imię tego boga tłumaczy się jako niewidzialny).

Hades porwał Persefonę do podziemnego królestwa za zerwanie podczas zbierania kwiatów. W rozpaczy jej matka Demeter zesłała na ziemię nieurodzaj. Ostatecznie uzgodniono kompromis w wyniku którego Persefona spędza z matką 2/3 roku, ale na 1/3 wraca do Hadesu. Persefona nie może powrócić na Ziemie na stałe, ponieważ podczas pobytu w Hadesie skosztowała owocu granatu. Małżeństwo Hadesa i Persefony uważa się za bezdzietne.

Hades występuje w micie o Heraklesie (Herkulesie), gdzie ostatnią z jego prac było uprowadzenie Cerbera. W micie heros ustrzelił z łuku łopatkę Hadesa, że bóg musiał udać się na Olimp, aby się uzdrowić. W innej wersji tego mity Herakles zapytał czy mógłby “pożyczyć” Cerbera. Hades zgodził się, dopóki Herakles nie zaszkodzi Cerberusowi.

Hades był wiernym mężem i nie posiadał wielu kochanek, w przeciwieństwie do inni bogów. Raz zakochał się w nimfie Minte (Minthe) kiedy udał się nad rzekę Kokytos (Cocytus). Persefona w zazdrości zamieniła nimfę Minthe w miętę.

Do atrybutów Hadesa należało berło, róg obfitości (symbol władzy nad surowcami), koguta i klucz (symbol władzy nad światem umarłych). Hades był często przedstawiany ze swoim trójgłowym strażnikiem Cerberem (Cerberusem). Hołd składano mu na kolanach uderzając w ziemię różdżką lub gołymi dłońmi. W darze składano mu czarne owce lub czarne barany. Do jego świętych roślin należały cyprys, narcyz oraz mięta (romans z nimfę Minthe).  Przelotna miłostka łączyła go z Leuką (córka Okeanosa) zmienioną po śmierci w białą topolę, drzewo Pól Elizejskich (Elizjum).

Bóg umarłych czczony był w całej Grecji w trwodze i milczeniu. Zazwyczaj Grecy starali się nie wypowiadać imienia Hades, mówili na niego Pluto/Pluton (Plouton), czyli “rozdający bogactwa”. Imię to było używane ze względu na bogactwa podziemnego królestwa, z którego pochodziły dary ziemi (m.in. minerały, plony, pitna woda). Do innych jego imion należały:

• Agesandros „prowadzący ludzi”
• Polydegmon “który wiele otrzymuje” lub “przyjmujący wielu gości”
• Clymenus “notorycznie”
• Eubuleus (“dobra rada” lub “dobra intencja”)

W niektórych podaniach do dzieci Hadesa należały: Erynie (w hymnach orfickich córki Hadesa i Persefony),  Zagreus i Macaria (Melinoe). Hades czasami jest zaliczany do grona bogów olimpijskich, mimo że nie uczestniczył w biesiadach na Olimpie.

Kraina Hades

W starszych mitach greckich królestwo Hadesu to mglista i ponura siedziba umarłych (zwana także Erebusem). W królestwie tym znajdowało się kilka sekcji m.in. Elizjum (Elysium), Asphodel Meadows i Tartar (Tartarus). W Hadesie płynęło pięć rzek, która każda z nich posiadał przypisana znaczenie:

• Styks – nienawiść (Styks tworzy granicę pomiędzy światem górnym i niższym)
• Acheron – rzeka smutku lub niedoli
• Kokytos (Cocytus) – rozpacz
• Flegeton (Phlegethon) – ogień
• Lete (Lethe) – niepamięć

Pierwszy region Hadesu według Odysei stanowiły Pola Asphodelów, w którym cienie bohaterów wędrują z przygnębieniem wśród pomniejszych duchów, te zaś krążą wokół nich niczym nietoperze. Dalej leżał Erebus, nazywane przerażeniem.

Aby dostać się do krainy zmarłych, trzeba było przeprawić się przez rzekę Styks. Swoją łodzią przewoził przez rzekę ponury Charon. Później wejścia pilnował trzygłowy pies Cerber. Pałac Hadesa i Persefony był piękny choć czarny i mroczny, a na jego dziedzińcu na trybunale zasiadali trzej królowie: Minos, Ajakos (Aacacus) i Radamantys (Rhadamanthus). Niegdyś sprawiedliwie panowali na ziemi, a po śmierci Zeus ustanowił ich sędziami podziemia. Oni ważyli błędy i dobre uczynki dusz i kierowali tam, gdzie przeznaczyli im pozostać.

Zobacz też: Grecka mitologia, Persefona, Podziemny świat, Tartar