Mity i legendy

Mity, legendy i wierzenia z całego świata

Grecka mitologiaSłowiańska mitologia

Lamia

Stworzenie, którego nazwa pojawia się w wielu mitologiach, a jej opis różni się w zależności od regionu. Lamia pojawia się m.in. w mitologii greckiej, słowiańskiej (bułgarskiej) czy baskijskiej.

Grecka mitologia

W starożytnej Grecji była królową Libii i kochanką Zeusa, lecz stała się potworem w kobiecej postaci, który pożerał dzieci i młodych mężczyzn. Według mitu Hera w zazdrości za zdradę Zeusa z Lamią zabiła ich dzieci. Lamia zaczęła mordować wszystkie napotkane dzieci zmieniając się w okrutną bestię. Potrafiła jednak przybierać kształt pięknej kobiety po to, aby uwodzić młodych mężczyzn, by następnie ich zabijać i pożerać. Zaliczano ją do menad (bachantek). Słowo „lamia” było również używane jako straszne słowo do straszenia i karcenia dzieci.

W późniejszych tradycjach i opowiadaniach lamiai (lub lamiae) stała się rodzajem fantomu. Przypisywano jej cechy węża lub nazywano ją wężową istotą. Lamię kojarzono z pół-kobietą, pół-wężem z „libijskiego mitu”, gdzie potwór wysłany został do Argos przez Apolla, by pomścić Psamathe (córka króla Crotopus).

Istnieje mit, w którym Hera pozbawiła Lamię zdolności snu, sprawiając, że nieustannie przeżywa cierpienie po utracie dzieci. Zeus zapewnił jej ulgę, obdarowując ją zdolnością wyjmowania oczu. Posiadła również umiejętność zmiany kształtu.

Lamia w późniejszych okresach stała się uwodzicielką, która kusiła młodych mężczyzn i zabijała ich.

Oprócz Lami z Libii jest również Lamia-Sybaris będącą legendą w okolicach Delf, obie pośrednio związane były z wężami. Według libijskich przekazów Lamia była córka Posejdona i matką Sybilli.

Porównuje się Lamię z serpentyno-podobną Meduzą. Meduza też wywodziła się w Libii i była jedną z trzech gorgon. W niektórych wersjach wymienne oko należało do trzech Gorgon, Meduzy i jej sióstr. Czasem utożsamiano Lamię z Hekate. Niektórzy uważali, że może pochodzić od mezopotamskiego demona Lamashtu.

„Lamia” była przywoływana przez matkę lub nianię by zastraszyć dzieci do dobrego zachowania i określano ją jako „pożeracza dzieci”.

Obecnie greckiej tradycji ludowej Lamia przetrwała i posiada wiele swoich tradycyjnych atrybutów. Wspólne określenie „dziecko zostało uduszone przez Lamia” tłumaczy nagłą śmierć małych dzieci.

Słowiańska mitologia

Smokopodobny demon słowiański występujący w mitologii bułgarskiej. Lamia (bułg. łamja) przedstawiana jest jako skrzydlaty wąż z kilkom głowami o ostrych zębach. W tradycyjnych przekazach lamia (lamya) żyła w pieczarach lub w pobliżu rzeki, niektórzy uważali że zamieszkiwała dna mórz czy jezior. Była zwiastunem suszy i łaknęła krwi, potrafiła wstrzymać rzeki, aż nie otrzymała ludzkiej ofiary. Demon ten był przeciwnikiem świętej Ilji (Eliasza) lub życzliwego Zmeji (Zmei). W legendzie o świętym Georgim, święty zabija lamię swoją kopią. W polskiej wersji jest nim święty Jerzy, który zabija smoka. Lamia posiadała swój odpowiednik w Macedonii jako lamja, lamna oraz w niektórych serbskich obszarach jako lamnia.

Baskijska mitologia

W mitologii baskijskiej lamia (l. mn. lamiak) jest syreną zamieszkująca rzeki. Uchodziły piękne istoty z kaczymi stopami, które przeczesują długie włosy złotym grzebieniem i potrafią łatwo oczarować mężczyzn. Lamiak pomaga tym, którzy dają im prezenty, zapewniając im pomoc w pracy. Według wierzeń gdyby rolnik zostawił im pożywienie na brzegu rzeki, lamia zjadała je w nocy, a w zamian kończyła prace na polu, które pozostało niezaorane. W niektórych regionach mosty były przez nie budowane nocą. Podobno Lamia po drugiej stronie tęczy przeczesuje włosy, a gdy słońce oświetli jej włosy, tęcza się otwiera. W niektórych miejscach istniały również samce charakteryzujące się znaczną siłą. Inne określenia to lamiak, laminak lub amilamiak.