Mity i legendy

Mity, legendy i wierzenia z całego świata

Słowiańska mitologia

Licho

W słowiańskich wierzeniach ucieleśnienie zła i nieszczęścia. Licho uchodziła za demoniczną istotę, która sprowadzała zły los oraz rujnowała ludzkie szczęście. Rzadko ukazywała się ludziom, często przedstawiana była jako stara, chuda kobieta w czerni z jednym okiem. W folklorze ukraińskim bywa przedstawiany jako rodzaj złego ducha, który może czepiać się karku.

Licho wędrowało po świecie do miejsc, gdzie ludzie żyli szczęśliwie. Zwykle podpalało budynki, zsyłało głód, biedę, zarazę i choroby, po czym odchodziło. Czasem zatrzymywało się dłużej w wybranym gospodarstwie. Wówczas na obszarze gospodarstwa działy się różne wypadki: zwierzęta padały, szczeble drabiny pękały pod naciskiem stopy, ostrza siekier wypadały z trzonków. Ponadto zsyłało zarazę na owoce i warzywa, nękało zwierzęta hodowlane, niszczyło dobytek. Zdarzało się, że licho szeptało ludziom do ucha złe myśli.

W niektórych podaniach licho było przedstawiane jako mała włochata istota, którą cechowała ogromna złośliwość. Przemierzała świat i wyrządzała niewielkie szkody w przypadkowych gospodarstwach. Szkody takiego licha polegały na dosypywaniu popiołu do mąki, plątaniu sznurów czy tłuczenie naczyń.

Przed lichem nie można było się uchronić, ani ugłaskać odpowiednią ofiarą. Jedynym sposobem było cierpliwe znoszenie niedoli i oczekiwanie aż odejdzie.

Z postać licha przetrwała do dzisiaj w mowie potocznej, w takich frazach jak: nie budź licha, licho nie śpi, pal licho, licho wzięło, gdzieś go licho niesie, do licha, licho wie, licho przywiało, tam do licha, niech to licho weźmie/porwie. W języku czeskim lichý oznacza bezczynny, próżny. Po polsku lichy oznacza tandetny, biedny, kruchy. W języku ukraińskim jest to rodzaj pecha lub zdarzenia/incydentu. Trudno wskazać, jak długi jest jego językowy rodowód. W języku polskim w podobny sposób zaklina się na czarta, a także diabła. Istnieje możliwość, że wszystkie te środki językowe powstały już w czasach chrześcijańskich, gdy wiele słowiańskich demonów zostało utożsamionych z diabłami.

Licho mogło być bóstwem uosabiającym ludzką niedolę. W Licheniu Starym istnieją legendy z czasów przedchrześcijańskich, według których nad Jeziorem Licheńskim znajdowała się świątynia poświęcona Lichu. Dawna tradycja jest poniekąd kontynuowana, obecnie na terenie tej miejscowości znajduje się Sanktuarium Matki Bożej Boleściwej.

Zobacz też: Banshee