Sokrates (469-399 p.n.e.)

Grecki filozof mieszkający w Atenach, gdzie nauczał prowadząc dyskusję z przypadkowymi przechodniami na ulicach miasta. Sokrates nie pozostawił po sobie żadnych dzieł, a informacje na jego temat pochodzą z innych źródeł głównie z dialogów Platona (uczeń Sokratesa). W dialogach jest przedstawiany jako „niewiedzący”, który zadając pytania zmuszał rozmówcę do potwierdzenia fałszywości jego poglądów doprowadzając do poznania prawdy. Sokratesowi przypisuje się zdanie „Wiem, że nic nie wiem” co stanowi streszczenie jego podejścia do własnej wiedzy i przekonań. Sokrates zrezygnował z bogactwa i urzędów, młodzieży kazał myśleć za siebie, odrzucał pogląd demokratyczny, według którego każdy obywatel nadaje się do rządzenia. W 399 r. p.n.e. oskarżono Sokratesa o wyznawanie bogów nie uznawanych przez państwo oraz psucie młodzieży, za co został skazany na śmierć. Odmówił ucieczki, pomimo, że miał ku temu sposobność i wypił w więzieniu cykutę w otoczeniu uczniów i bliskich, gdzie prowadził ostatni swój wykład.

Obecnie znane są metody sokratyczne czyli szereg metod nauczania, dyskusji i argumentacji stosowanych przez Sokratesa. Podczas rozmów Sokrates przyjmował postawę prostaczka, który oczekuje pouczenia i pomocy w poszukiwaniu prawdy. Metody te dzielą się na metodę majeutyczną i elenktyczną.

• Metoda majeutyczna była metodą pozytywną stosowaną wobec osób, w których drzemała nieświadoma wiedza. W czasie rozmowy Sokrates starał się pomóc ujawnić skrywaną wiedzę. Był pomocnikiem, który też się uczył (a nie pouczał).
• Metoda elenktyczna należała do metod negatywnych i polegała na zbijaniu twierdzeń rozmówcy dochodząc do tezy absurdalnej bądź sprzecznej z twierdzeniem pierwotnym. Dyskusja trwała do momentu, aż rozmówca przyznawał, że nic nie wie w danym temacie.

Zobacz też: Grecka mitologia, Platon