Tangaroa
Polinezyjski bóg morza i oceanu, syn bogini ziemi Papy. Tangaroa posiadał różne imiona oraz atrybuty w zależności od kultury, np.
- na Hawajach – Kanaloa, przedstawiany w postaci heʻe (kałamarnicy)
- na Tonga – Tangaloa
- na Samoa – Tagaloa, ojciec Losi i Fue
- na Tahiti – Ta’aroa
- na Wyspie Południowej – Takaroa
- wśród Wysp Cooka również posiadał różne znaczenia:
- na Rarotonga jest bogiem morza i płodności oraz jest najważniejszym ze wszystkich boskich departamentów
- na Mangaia jest dzieckiem Vatei i Papa oraz bratem bliźniakiem Rongo
- na Manihiki jest źródłem ognia. Māui udaje się do niego, aby uzyskać ogień dla ludzkości
Tangaloa jest jednym z najstarszych bóstw polinezyjskich, w zachodniej Polinezji (np. Samoa, Tonga) w tradycji posiada status najwyższego boga-stwórcy. We wschodnich kulturach polinezyjskich jest zwykle uważany za równy statusowi Tany, a zatem nie jest najwyższy. Przez chrześcijan identyfikowany był z diabłem, a także z krainą zmarłych.
Podobnie jak wśród ludów Polinezji maoryskie podania o Tangaroa posiadają wiele różnych wersji. W mitologii Maori (Maorysów) Tangaroa jest jednym z wielkich bogów, synem Ranginui (Nieba) i Papatūānuku (Ziemi). Spór między Tangaroa i Taną (ojciec ptaków, drzew i ludzi), może świadczyć o tym, że Maorysi myśleli o oceanie i ziemi jako o przeciwieństwach. Rybołówstwo i wyprawy morskie były postrzegane jako wkroczenie na obce terytorium, wymagające uprzedniego złożenia ofiar bogu morza. Oznaczało to, że kiedy ludzie wychodzą na morze, by łowić ryby lub podróżować, w rzeczywistości są przedstawicielami Tany wchodzącymi w królestwo jego przeciwnika. Z tego powodu ważne było, aby przed taką ekspedycją złożono ofiary Tangaroa. W jednej z legend Tangaroa poślubia Te Anu-matao i są rodzicami bogów tzw. „klasy ryb” i jako Tangaroa-whakamau-tai sprawuje kontrolę nad przypływami.
Zobacz też: Hawaje, Oceanii mitologia, Quat