Uroboros

Starożytny symbol przedstawiający węża lub smoka z ogonem w pysku. Uroboros, nazywany też Ouroboros, Ourobouros lub Urobor, bez przerwy pożera samego siebie i odradza się z siebie. Postać uroborosa znana była głównie w starożytnym Egipcie, a później w alchemii, gdzie przedstawiała nieskończoną przemianę pierwotnej materii. Uroboros wszedł do zachodniej kultury poprzez grecką magiczną tradycję. Ouroboros to symbol czasu, wieczności, odradzającego się życia, nieskończoności, wiecznego powrotu i zjednoczenia przeciwieństw. Gryząc własny ogon wskazuje, że koniec w procesie wiecznego powtarzania odpowiada początkowi. Symbolizuje to obieg czasu, odnawiania się świata, śmierci i narodzin, zupełnie jak w Jin i jang.

Motyw Uroborosa pojawił się po raz pierwszy w starożytnym egipskim tekście pogrzebowym w grobowcu Tutanchamona z XIV wieku p.n.e. Tekst opisuje poczynania boga Ra i jego zjednoczenie z Ozyrysem w zaświatach. Węże (dwa urobory) znajdują się wokół głowy, szyi i stóp boga, który może reprezentować zjednoczonego Ra-Ozyrysa (Ozyrys narodzony ponownie jako Ra). Węże są manifestacją bóstwa Mehena, który w innych tekstach pogrzebowych chroni Ra w jego podziemnej podróży. Całość przedstawia początek i koniec czasu. Ouroboros pojawia się również w innych egipskich źródłach, w których przedstawiają bezforemny chaos otaczający uporządkowany świat jest zaangażowany w okresową odnowę tego świata. Opis ten przedstawiał wiele egipskich bóstw wężowych. Symbol ten był popularny w Egipcie w czasach rzymskich jako magiczny talizman.

W nordyckiej mitologii odpowiednikiem Uroborosa jest wąż Midgardu – Jormungand. Jormungand był synem Lokiego i Angrbody oraz oplatał swoim ciałem całą Ziemię, tak że mógł chwycić za ogon zębami. Podczas końca świata (Ragnarek) zginie pokonany przez Thora, którego śmiertelnie zatruje.

Wśród rdzennych mieszkańców tropikalnych terenów Ameryki Południowej istniało przekonanie, że woda na skraju świata będącego dyskiem jest otoczone przez węża (zazwyczaj anakondę) gryzącego własny ogon.

W greckiej mitologii świat otacza niekończąca się rzeka, tytan Okeanos, który według filozofa Heraklita z Efezu początek i koniec znajdował się w tym samym punkcie.

Uroboros posłużył do opisania Kundalini – czyli energii, mocy duchowej, przedstawianej pod postacią węża, bogini i „siły”. Kundalini łączy ze sobą jogę, tantryzm oraz indyjskie kulty bogini – Śakti, Dewi.

Carl Jung uważał uroboros za archetyp i podstawową mandalę alchemii o znaczeniu nieskończoności, nieśmiertelności czy całości. Natomiast w psychologii uroboros to metafora wczesnodziecięcej fazy rozwoju, w której jeszcze nie zaszedł proces tożsamość seksualna. Przełamanie fazy uroboralnej oznaczało powstanie świadomości “ja”.

W alchemii uroboros to symbol zamkniętego, stale się powtarzającego procesu przemiany materii. Procesu, w którym w poprzez faz podgrzewania, parowania, chłodzenia i kondensacji cieczy ma prowadzić do uszlachetnienia substancji. Uroboros stanowił odpowiednik kamienia filozoficznego.

Zobacz też: Jin i jang, Jormungand, Jung, Wąż