Wolnomularstwo (Masoneria)
Tajny ruch międzynarodowy, do którego należeli wyłącznie mężczyźni. Często wolnomularstwo (masoneria) było łączone z innymi tajnymi stowarzyszeniami tj. zakon templariuszy czy ruchem różokrzyżowców. Kiedyś uważano, że wolnomularstwo miało swój początek w czasach Salomona, jako bractwo wędrowne, którego członkowie używali tajemniczych znaków w celu rozpoznania swoich współbraci. Obecnie przypuszcza się, że masoneria powstała we Francji po upadku zakonu templariuszy (ok. 1307), z kolei by utrzymać działanie ruchu w tajemnicy istniały przysięgi inicjacyjne. Kościół katolicki, który doprowadził do zniszczenia templariuszy, z niechęcią ustosunkowywał się do masonów. Ponadto powiązanie wolnomularstwa ze Szkocją może tłumaczyć fakt, że templariusze zbiegli do Szkocji, gdzie pomogli królowi Robertowi I Bruce’owi w wojnie przeciwko Anglii.
Pierwsze samodzielne loże powstały pod koniec XVII wieku w Szkocji i Anglii. Loże te kultywowały tradycje templariuszy i wymagały lojalności wobec jakobitów. W 1717 roku powstała Wielka Loża Angielska przez wigów/hanowerczyków w celu przełamania monopolu zwolenników dynastii Stuartów. W 1723 istniało pięćdziesiąt dwie loże w miejscu pierwotnych czterech lóż angielskich. W 1733 utworzono pierwszą lożę amerykańską w Massachusetts, natomiast w 1776 masoni przyczynili się do ustanowienia konstytucji amerykańskiej. Obecnie symbole masońskie jak oko w trójkącie znajdują się m.in. na amerykańskich banknotach.
Od XVII wieku masoneria skupiała zwolenników postępowej ideologii klasy średniej (tzw. burżuazji). Ruch ten szerzył światopogląd racjonalistyczny, deistyczny i antyklerykalny. Celem ruchu było społeczne i moralne doskonalenie człowieka. Członkowie masonerii przechodzili ceremonię oczyszczenia nazywaną “siedem kroków świątyni Salomona”:
- dyskrecji
- posłuszeństwa
- moralności
- miłości bliźniego
- odwagi
- hojności
- umiłowania śmierci
